نگاهی به نبرد گوشته

در نگاه نخست درگیری شب گذشته میان نیروهای امنیتی افغانستان و سربازان پاکستانی که به گفته‌ی صدیق صدیقی سخنگوی وزارت امور داخله از سوی مجتبی پتنگ وزیر امور داخله دستور داده شده بود، جنگ به نفع افغانستان و دست‌آورد این پیروزی بزرگ به سربازان افغانستان منسوب گردیده است.

این درحالی است که جناح های مختلف سیاسی در افغانستان، از این حادثه به سود شان استفاده می‌کنند. در واکنش به حادثه‌ی مزبور داکتر عبدالله عبدالله رییس حزب تغییروامید، سربازان افغانستان را «شجاع» خوانده و از دولت افغانستان خواست تا تنش های بعدی را از راه سیاسی حل کند. تلویزیون طلوع، این حادثه را با گزارش ولی آرین و بازتاب انترنتی و حماسه سازی های فیسبوکی خاتمه داد که نمایانگر حمایت قوی طلوع از این درگیری را نشان می‌داد.

امرالله صالح در صفحه‌ی فیسبوک خود حادثه‌ی گوشته را «بزرگ‌ترین جنگ رویارویی با دشمن در چهل سال گذشته خوانده» و افزروده است که «امروز نیروی منظم افغانستان از یک وجب خاک ما در ولسوالی گوشته به دفاع برخاسته است. این یک دست‌آورد بسیار بزرگ برای ملت افغانستان است.» ایشان با مقوله‌ی «انگیزه کلید کامیابی است» احساسات عمیق نسل نو افغانستان را تقدیر کرده و از تصامیم آینده‌ی پاکستان ابراز نگرانی نموده گفته اند، «آنها (پاکستانی‌ها) به یقین تلاش خواهند نمود ستون پنجم خویش در کشور ما را تحکیم بخشند و با ادامه‌ی شعار مذهب-قومیت افغانستان را از درون تضعیف نمایند.» آقای صالح در خاتمه‌ی سخنانش از جاسوس های پاکستانی که به لباس افغانی در افغانستان فعالیت می‌کنند حرف می‌زنند، «پس بیایید به همان اندازه که علیه عسکر و ملیشه پاکستانی حساسیت نشان می‌دهیم علیه جاسوس و نفوذی های پاکستان و علیه آنهایی‌که در ظاهر با لباس و زبان افغانی اما در اصل با تفکر پاکستانی علیه ما می‌جنگند نیز بسیج شویم.»

در این حال، پایگاه خبری نیویارک تایمز در چاپ امروزش بازتاب حادثه‌ی گوشته را به صورت گسترده پخش نموده است. نیویارک تایمز حادثه‌ی گوشته را «تصادم تاریخی» میان نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان خوانده و از «قهرمان سازی» سربازان افغانستان که در فیسبوک نیز به صورت گسترده بازتاب یافته است، یادآوری نموده است.

حامد کرزی در کنفرانس خبری در کشور فندلند با اشاره به تخطی های قبلی پاکستان گفته است که «دولت افغانستان هیچ گاهی اجازه نخواهد داد که پاکستان در این‌سوی دیورند پوسته‌ی امنیتی ایجاد کند.» این در حالی است که رسانه های افغانستان با تکیه به خبرهای تایید ناشده آمار تلفات این نبرد را «کشته شدن هفت پولیس پاکستانی و یک سرباز افغانی» خوانده اند. اما جیونیوز بزرگترین پایگاه خبری پاکستان، به نقل از وزیر خارجه‌ی آن کشور آمار تلفات نیروهای پاکستانی را تنها دوتن که آن‌هم سطحی زخمی شده‌اند گفته است. وزیر خارجه‌ی پاکستان این درگیری را یک «درگیری غیر قابل تحریک» دانسته و اما از «تخطی های مرزی» از سوی افغانستان سخن به میان آورده است.

برخلاف اظهارات وزیر خارجه‌ی پاکستان مردم افغانستان این نبرد را یک نبرد «تحریک آمیز» دانسته و تعداد زیادی از دانش‌آموزان در ولایت غزنی با «شعار» های ضد پاکستانی تظاهرات گسترده‌ی را به راه انداخته و تبل‌وترانه‌ی پیروزی نواختند. در ولایت ننگرهار جسد قاسم خان سرباز شهید شده دراین نبرد با موتر گل‌پوش و هزاران تن از هواداران به قریه‌اش انتقال یافت. جنرال گل‌نبی احمدزی که رهبری نبرد را به عهده داشت «تخریب پوسته های پاکستانی را در خاک افغانستان، دست‌آورد بزرگ و تاریخی خوانده و از هرگونه واکنش بعدی علیه نیروهای پاکستانی خبر داده است.» هوا داران قاسم خان در شبکه های اجتماعی و همچنان حین انتقال جسد، او را قهرمان خوانده و این پیروزی را «بزرگترین» پیروزی در مقابل پاکستان عنوان کرده‌اند. در حمایت از قاسم خان صفحه‌ی فیسبوکی ایجاد گردید که ادعای اعطای رتبه‌ی جنرالی را به او از سوی دولت می‌نمایند.

تا این‌جا بازتاب گسترده‌ی این نبرد را در سطح داخلی و خارجی تحت پوشش قرار دادیم. حال آغازگر جنگ هرکه باشد مهم این‌است که این جنگ به نفع کی خاتمه خواهد یافت؟ نبرد گوشته آخرین درجه‌ی واکنش مردم افغانستان را در مجموع و کیش جوان کشور را در خصوص، در مقابل نیروهای برون مرزی و به خصوص سربازان پاکستان به نمایش می‌گذارد. اما آیا قاسم خان، تنها شهید نیروهای امنیتی افغانستان است؟

آمار رسمی نشان می‌دهد که روزانه 80 تا 100 نفر نیروهای امنیتی افغانستان در مناطق مختلف افغانستان شهید یا زخمی می‌شوند. گذشته از آن، آیا در مقابل کشته شدن هشت سرباز نیروهای امنیتی از سوی پسران‌برگزیده‌ی پاکستان (طالبان)، چرا همه خاموشی اختیار کرده‌اند؟ آیا سایر سربازانی که در راه مبارزه علیه تروریسم پاکستانی روزانه به شهادت می‌رسند، هیچ‌گونه واکنشی را در قبال ندارند؟ چرا مردم افغانستان در مجموع و سیاسیون در خصوص در مقابل ضایعه‌ی بزرگ کشته شدن هشت سرباز در لوگر، خاموش اند؟ هشت سرباز افغانستان در حادثه‌ی ماین کنار جاده در ولایت لوگر جان های شیرین شان را از دست دادند و هیچ صفحه‌ی فیسبوکی از برای آنها ساخته نشد و هیچ کرزی و عبدالله و صالح و دیگری از برای آنها تبل همدلی ننواخت! مگر این سربازان مال افغانستان نبودند؟ ارسلا جمال، والی لوگر گفته است که ساحه‌ی حادثه تحت کنترل نیروهای دولتی بوده و «اما گروه های خورد و کوچک دهشت‌افگن در آن مناطق فعالیت دارند.» حادثه‌ی کشته شدن هشت سرباز نیروهای افغانستان در صبح روز پنج‌شنبه می‌تواند نخستین پاسخ فرزندخوانده های پاکستانی در برابر نبرد گوشته باشد.

از سوی دیگر در ولسوالی غورماچ ولایت فاریاب به تعداد هژده نفر پولیس محلی از سوی طالبان ربوده شده‌اند و اما جز سرخط بعضی از روزنامه‌ها هتا (حتی) در رسانه‌های تصویری و صوتی از این حادثه یاد آوری نمی‌شود. مگر این هژده نفر مربوط نیروهای امنیتی افغانستان نیستند؟ مگر این همان پاکستان و مزدوران پاکستانی نیستند که در مقابل نیروهای امنیتی قسم خورده‌اند؟ مگر گروگان گیری هژده تن پولیس محلی افغانستان، ارزش واکنش عادیی را هم در فیسبوک ندارد؟ حمله‌ی طالبان بر پوسته‌ی پولیس ملی در روز سه شنبه صورت گرفته بود و اما رسانه‌ها آنرا در روز پنجشنبه گزارش کردند.

اما نبرد گوشته، این نبرد پیوند مستقیم با مزاکره‌ی سه «ک» دارد. لینا روزبه حیدری، خبرنگار صدای آمریکا جان، کری، حامد کرزی و کیانی را سه «ک» یاد کرده بود و گفته بود که «آیا این سه (ک) می‌توانند کشتی در حال غرق شدن افغانستان را نجات دهند؟» کری به عنوان «ک» میانجی نتوانست اختلافات لفظی دو «ک» کرزی و کیانی را حل بکند و نشست با پایان سرد روبرو شد و در پیامد این نشست، در نخستین واکنش کرزی دستور از میان برداشتن پوسته های امنیتی پاکستان را که در خاک افغانستان ایجاده شده را صادر کرد. چیزی که در نگاه سطحی میهن پرستانه خیلی‌ها جذاب و یک تصمیم بجا خوانده می‌شود. حمایت عده‌ی که فیسبوک شناس و تیوتر شناس هستند از این حادثه به هیزم احساسات مردم افزوده و هتا خواسته اند در نماز جمعه نیز از مردم به تظاهرات ضد پاکستانی دعوت شود.

اما کشور پاکستان به خوبی می‌داند که چگونه شادی های مردم افغانستان را به ماتم مبدل کند. دروازه‌ی تورخم روز قبل از نبرد گوشته به روی کاروان های تجارتی افغانستان بسته شده بود که با نبرد گوشته، تورخم به صورت کلی به روی مردم افغانستان بسته شده و حالا همه باید در در افغانستان در ماتم گرسنگی زانو در بغل بگیرند. زنی از افغانستان که می‌خواسته از راه تورخم به پاکستان برود از سوی نیروهای پاکستانی مورد بازجویی قرار گرفته و از وی پاسپورت خواسته‌اند. در شبکه‌ی فیسبوک، فیسبوک‌داران زیادی نوشته بودند که «گرندانی غیرت افغانی‌ام - چون به میدان آمدی می‌دان‌ام» و با وجودی که این شعر را طنز آمیز و کهنه معرفی کرده بودند و اما گفته بودند که این شعر دارد جایگاه‌اش را دوباره در میان جامعه‌ی افغانستان ثابت می‌کند. حال من از فیسبوک‌نوزان کشورم می‌پرسم، همان غیرت افغانی شما کجا شده است که «زن» کشور تان را سربازان پاکستانی بازجویی می‌کنند؟

پاکستان تورخم را بسته است و مقامات پاکستانی گفته‌اند، «تا زمانی که دولت افغانستان و شهروندان افغانستان از عمل غیر انسانی شان در مناطق سرحدی که باعث زخمی شدن دو سرباز پاکستانی گردیده است، از دولت و شهروندان پاکستان غذرخواهی نکنند، تورخم را نخواهند گشود.» این در حالی است که عنایت عبدالله یکی از افسران پولیس سرحدی در تورخم به نیویارک تایمز گفته است که «چهار مریض افغان در انتظار باز شدن راه تورخم جان به حق سپردند.» من دارم از کشتن، مردن، گروگان شدن و بیچاره و بدبخت شدن مردم افغانستان حرف می‌زنم. آیا کسی است که به پاس مردن چهار افغان در تورخم و بی عزت شدن زن افغان در دروازه‌ی پاکستان واکنش نشان دهد؟

کمی‌هم می‌پردازیم به بعد سیاسی این نبرد. دولت افغانستان از نخستین مراحل پایه گذاری اش همواره از خط دیورند به عنوان یک خط نپذیرفته شده از سوی افغانستان حرف زده و حتی آقای کرزی بارها از جامعه جهانی خواسته است که سرنوشت مردم دو طرف خط دیورند را روشن سازد. آقای کرزی در سخنرانی هایش همواره از مردم مناطق دوطرف دیورند به عنوان «مردمان خودمان» یاد کرده و هیچ گاهی آنها را بیگانه نخوانده است. حال نمی‌دانم یکباره تغییر جهت داده و گفته است «این‌سوی دیورند و آن‌سوی دیروند» این بدین معنی است که دولت مردان افغانستان دارند به مثابه‌ی عبدالطیف پدرام وکیل ولسی جرگه، دیورند را مرز تعیین شده میان افغانستان و پاکستان می‌پذیرند.

بعد دوم قضیه، مگر آقای عبدالله عبدالله، عطامحمد نور، امرالله صالح و کرزی و سایر دانش‌مندان و نخبگان و سیاسیونی که در این خصوص اظهار نظر فرمودند، از پیامد های ناگوار چنین اظهارات بی‌خبر بوده اند؟ بعید به نظر می‌رسد که آنها ندانند با بسته شدن تورخم سفره های مردم افغانستان خالی می‌شود و عملیات های طالبان تشدید می‌یابد.

امیدوارم دولت افغانستان به زودی راه حل سیاسیی را در این خصوص جستجو بکند. زیرا این حادثه پیوند مستقیم با «روزشهید» در پاکستان دارد و مردم پاکستان در همین روز به ماتم شهدای شان می‌نشینند و از فداکاری آنها یاد آوری می‌کنند. بستن راه تورخم، گروگان گیری پولیس محلی در فراه و کشته شدن سربازان پولیس ملی در لوگر، نخستین واکنش های هستند که از سوی پاکستان و همنوعان افغانیی شان به مردم افغانستان داده شده است. قبل از این‌که پاکستان مردم افغانستان را بیشتر در غم بنشاند یا دولت افغانستان از راه سیاسی به این معضله پایان دهد و یا فرمان جنگ دسته‌جمعی را در افغانستان علیه پاکستان اعلام نماید. گزینه‌ی دوم دور از امکان است و اما گزینه‌ی نخست کمی از غیرت افغانی دولت مردان مان می‌کاهد.

عبدالرحمان رحمانی

ایالات متحده آمریکا

منبع:جمهوری سکوت